Өлөөн эбэҥки национальнай оройуонугар нэһилиэнньэ ортотугар уонна үөрэнээччилэргэ физическэй култуураны уонна успуорду сайыннарыыга олоҕун, үлэтин анаабыт спортивнай хамсааһын уһулуччулаах тэрийээччилэринэн биирдэстэринэн оройуоҥҥа спортивнай сэбиэт бэрэссэдээтэлинэн, ыччат отделын сэбиэдиссэйинэн 9 сыл үлэлээбит, физкультурнай хамсааһын бэтэрээнэ Федоров Владимир Мизхайлович буолар.
Кини 1963 сыл сэтинньи ый 7 күнүгэр Өлөөн сэлиэнньэтигэр олохтоох Анна Павловна уонна Михаил Егорович Федоровтар элбэх оҕолоох дьиэ кэргэнигэр күн сирин көрбүтэ. Кини оскуолаҕа үөрэнэр сылларыттан успуорт араас көрүҥнэригэр дьарыктанан оскуоланы 1981 сыллаахха бүтэрэригэр дэгиттэр сайдыылаах эдэр киһи буола үүнэн тахсыбыта.
Владимир Федоров оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан 8-с кылаастан саҕалаан, оччолорго оройуоҥҥа боксаҕа бастакы общественнай тириэньэр, кэлин СӨ боксаҕа үтүөлээх тириэньэрэ Б.И.Николаев салайар секциятыгар боксанан дьаныардаахтык дьарыктаммыта. 1979 сыллаахха Ньурбаҕа Сэбиэскэй Сойуус Геройа Чусовской бирииһигэр ыытыллыбыт өрөспүүбүлүкэ чөмпүйэнээтигэр 57 киилэҕэ диэри ыйааһыҥҥа юнкордар ортолоругар Өлөөнтөн бастакы чөмпүйүөн буолбута. Салгыы 1980 сыллаахха «Урожай» ДСО Арассыыйатааҕы чөмпүйэнээтигэр Кострома куоракка 3 миэстэҕэ тахсан боруонса мэтээли ылары ситиспитэ.
1981 сыллаахха Баку куоратка ССРС боксаҕа чөмпүйэнээтигэр ситиһиилээхтик кыттан чөмпүйэнээт үрүҥ көмүс призера буолбута. Боксаҕа успуорт маастарыгар кандидат нуорматын толорбута.
1982-1988 сс. Саха судаарыстыбаннай университетын педагогическай факультетыгар үөрэнэн ситиһиилээхтик бүтэрэн, Өлөөн орто оскуолатыгар үлэтин физругунан саҕалаабыта. Кини университетка үөрэнэр сылларыгар дьаныардаахтык бокса успуордунан идэтийэн өрөспүүбүлүкэҕэ турнирдарын уонна чөмпүйэнээттэрин хас да төгүллээх чөмпүйүөнэ уонна призера. СГУ үс төгүллээх чөмпүйүөнэ уонна уобаластааҕы «Спартак» ДСО хас да төгүллээх кыайыылааҕа буолбута.
Владимир тириэньэр быһыытынан Өлөөннөөҕү оҕо спортивнай оскуолатыгар оҕолору футболга уонна мини-футболга 1989-1996 сылларга дьаныардаахтык үөрэтэн бастакы спортивнай ситиһиилэргэ дабайбыта. Владимир Михайлович салалтатынан Өлөөн футболистара өрөспүүбүлүкэ күрэҕэр 1992 сыллаахха аан бастаан кыттыбыттара. Бу сылларга оройуон футболга хамаандата Саха Өрөспүүбүлүкэтин чөмпүйэнээтин үс төгүллээх боруонса призера буолбута 2001 сыллаахха Дьокуускайга, 2003 сыллаахха Аммаҕа уонна 2006 сыллаахха Намҥа буолбут чөмпүйэнээттэргэ. Кини тус бэйэтэ 2001 сыллаахха «Лучший бомбардир» улахан футболга; 2000 сыллаахха «Лучший вратарь» мини-футболга бириистэрин хаһаайына буолбута. Мини-футболга Арассыыйаҕа бастыыр иһин Саха сирин зонатын иккис лигатыгар 2000 сыллаахха Өлөөн оройуонун хамаандата СГУ уонна Мэҥэ Хаҥалас улууһун хамаандаларын кэнниттэн үһүс миэстэҕэ тахсыбыта. 2002 сыллаахха Покровскайга ыытыллыбыт өрөспүүбүлүкэ норуоттарын иккис спортивнай оонньууларыгар бэһис миэстэҕэ тахсары хааччыйбыта.
Владимир Михайлович 1996 сыл атырдьах ыйыттан Өлөөн улууһун дьаһалтатын ыччат уонна успуорт дьыалаларыгар отделын сэбиэдиссэйинэн, онтон уларыта тутуу кэнниттэн 2005 сылга диэри уопсайа 9 сыл устата успуорт кэмитиэтин бэрэссэдээтэлинэн бэрт бэриниилээхтик үлэлээбитэ. Кини успуор т сэбиэтин бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбит сылларыгар оройуоҥҥа успуорт бары көрүҥнэрин сайыннарыыга үлэ күүстээхтик туруоруллан эдэр ыччат успуордунан дьарыктаныыта үрдүк таһымҥа тахсыбыта. Оройуон сүүмэрдэммит хамаандата успуорт бары көрүҥнэригэр өрөспүүбүлүкэ күрэхтэһиилэригэр кыттыыта хааччыллыбыта.
Өрөспүүбүлүкэ норуоттарын бастакы спортивнай оонньууларыгар 1996 сыллаахха оройуон хамаандата үһүс бириистээх миэстэҕэ тахсары ситиспитэ. Ол иһигэр волейболга дьахталлар хамаандаларын ортотугар бастакы миэстэҕэ тахсары ситиспиттэрэ. 1997 сыллаахха Ньурбаҕа ыытыллыбыт «Манчаары Баһылай XV оонньууларыгар» төрдүс миэстэ; 2000 с. Ытык Күөлгэ ыытыллыбыт «Манчаары Баһылай XVI оонньууларыгар үһүс миэстэни ылары хааччыйбыттара. 2002 сыллаахха Покровскайга ыытыллыбыт Өрөспүүбүлүкэ норуоттарын спортивнай оонньууларыгар турнирнай таблицаҕа V бириистээх миэстэни ылары Өлөөн оройуонун хамаандата ситиспитэ.
Владимир Михайлович 1991 сылтан оройуоҥҥа успуорт саҥа көрүҥнэрин: футбол уонна мини-футбол кулуубун арыйан үлэлэппитэ. Кини 1991 сылтан боксанан дьарыктанарын тохтотон общественнай тириэньэр быһыытынан футбол уонна мини-футбол хамаандатын тэринэн дьаныардаахтык үлэлээтэ. Өлөөн оройуонун футболистара Владимир Михайлович дьаныардаах үлэтинэн уонна тэрээһининэн Саха Өрөспүүбүлүкэтин таһымыгар күүстээх хамаандалар ахсааннарыгар киирэн, Өрөспүүбүлүкэ чөмпүйэнээтин үс төгүллээх боруонса призера буоллулар. Маны тэҥэ мини-футболга Владимир Федоров капитаннаах хамаанда Саха Өрөспүүбүлүкэтин чөмпүйэнээтигэр үстэ төхтөрүйэн үһүс бириистээх миэстэни ыланнар оройуоннарын аатырдыбыттара.
Билиҥҥи бириэмэҕэ Владимир Михайлович оҕо спортивнай оскуолатыгар футболга уонна мини-футболга старшай тириэньэринэн бэрт таһаарыылаахтык үлэлии сылдьар.
2011 сыллаахха Аммаҕа ыытыллыбыт Саха сирин норуоттарын VII спортивнай оонньууларыгар кини үөрэнээччилэрэ мини-футболга (тириэньэр Федоров П.В.) төрдүс бириистээх миэстэҕэ тахсан үөрдүбүттэрэ.
Өлөөн спортивнай оскуолатын футболга хамаандата (капитан Вадим Иванов) саамай улахан ситиһиитэ 2017 сыллаахха ДФУО бастаан Артекка Арассыыйа таһымыгар 8 бастыҥ оҕо мини- футболга хамаандаларын ахсааннарыгар киирэн күрэх былдьаһан турардаах.
Билиҥҥи кэмҥэ Владимир Михайлович оҕо спортивнай оскуолатыгар мини-футбол спортивнай оонньууларыгар 60-ча оҕону үөрэтэ сылдьар. Кини иитиллээччилэрэ 2023 сылга Өлөөн сэлиэнньэтигэр ыытыллыбыт А.С.Иванов бирииһин турнирыгар Анаабыр долган-эбэҥки оройуонун, Эдьигээн оройуонун хамаандаларын эрэллээхтик кыайан мини-футбол оройуоҥҥа сайдан иһэрин бигэргэппиттэрэ. Кини футболга угуйбут иитиллээччилэрэ Ян Николаев, Виталий Боескоров, Тимур Петров, Михаил Усманов, Айсен Васильев, Семен Камеров уо.д.а. өрөспүүбүлүкэ футбольнай кулууптарыгар салгыы оонньоонньор Өлөөн оройуонун аатын ааттата сылдьаллар. Улахан уола Прокопий Федоров Дьокуускай куораттааҕы оҕо футбольнай оскуолатыгар ситиһиилээхтик тириэньэринэн үлэлии сылдьар. Улахан сиэннэрэ Никита Гомзяков 2006 төрүөх сыл футболга хас да төгүллээх чөмпүйүөнэ, “уһулуччулаах оонньооччу” анал бириис хаһаайына, билигин Саха Сирин сүүмэрдэммит хамаандатыгар футболга биир тутаах оонньооччу. Владимир Михайлович тус бэйэтин успуорка үрдүк көрдөрүүлэринэн эдэр көлүөнэ ыччаты чөл доруобай олоххо, үрдүктэн үрдүк спортивнай ситиһиилэри ыларга угуйан кэллэ.
Володя уол бэйэтин курдук чөл, доруобай олоҕу өрө туппут эдэркээн Ия Семенованы кытта 1985 сыллаахха сүрэхтэрин сылааһын холбоон, алаһа дьиэ тэринэн үс оҕону төрөтөн, иитэн, үөрэттэрэн Өлөөн түбэтин, дьон убаастыыр ыаллара буоллулар. Уопсастыбаннай олох сайдыытыгар Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр уонна оройуоҥҥа биллэр-көстөр үлэлээх, мааны Далбар Хотун Ия Прокопьевна Федорова оройуон таһымыгар ыытыллар культурнай уонна спортивнай тэрээһиннэр салайааччылара. Билиҥҥи бириэмэҕэ оройуоҥҥа ситиһиилээхтик үлэлиир 19 спортивнай Федерация Холбоһуктаах толоруулаах дирекцияларын салайааччылара буолар.
Владимир Михайлович Өлөөн оройуонун спортивнай хамсааһын историятыгар үйэ-саас тухары успуорт саҥа көрүҥнэрин: футболу, мини-футболу сайыннарыыны хааччыйбыт физкультурнай хамсааһын тэрийээччитэ, айылҕаттан бэриллибит дэгиттэр талааннаах спортсмен уонна уһуйааччы тириэньэр быһыытынан успуорка сүгүрүйээччилэринэн сыаналаныаҕа. Кини физическэй култуураны уонна успуорду сайыннарыыга өр сыллаах бэриниилээх үлэтэ «Саха Өрөспүүбүлүкэтин физическэй култуураҕа уонна успуорка туйгуна» бэлиэнэн уонна үрдүк квалификациялаах тириэньэр аатынан бэлиэтэнэн турар. Үүнэр-сайдар Өлөөн спортивнай хамсааһынын тэрийээччилэрин үтүө ааттарын үйэтитэргэ үүнэр көлүөнэ былааннаахтык үлэлэһиэҕэ диэн бигэтик эрэнэбит.
Николай Стручков