Кирбэй нэһилиэгэр сайыҥҥы үлэлэр былааннаахтык бараллар

Быйылгы сыл өрөспүүбүлүкэбитигэр Үлэ сылынан биллэриллибитин быһыытынан нэһилиэктэр бэйэлэрин олорор түөлбэлэригэр араас тэрээһиннэри, күрэхтэри тэрийэн, граннарга да киирсэн, олус сэргэх үлэлэри ыыталлар.

Кирбэй нэһилиэгэр Үлэ сылыгар анаан туох үлэлэр бара туралларын туһунан сырдатар сыаллаах Кирбэй нэһилиэгин Аҕа баһылыга Владислав Васильевич Николаевы көрсөн ыйыталастым. Онуоха саас сааһынан маннык кэпсээтэ.

Туһааннаах тэрилтэлэр сайыҥҥы былааннаммыт үлэлэрин ыыта сылдьаллар. Ол курдук, Х.А.Христофоров аатынан оскуола-сад, Г.В.Николаева аатынан “Илкээнньи” култуура сынньалаҥ киинэ өрөмүөн үлэлэрин оҥоро сылдьаллар.

Ону таһынан, уулуссалары сырдатар лаампалар алдьаммыттарын саҥаларынан уларытыахпыт. Суоллар дьаамаларыгар бульдозерынан астаран тэҥнээһин оҥоһуллуоҕа, Волошинов Я.А. кытта дуогабардаахпыт. Кылабыыһаҕа тахсар суолу, булуус кэтэҕинэн барар сирин, эмиэ астаран тэҥниэхпит. Минерализованнай балаһабытын оҥордубут.

Успуорт саалата тутуллара бэдэрээччит суоҕунан бакаа чуолкайдана илик, сакаасчыт улуус буолар, онон ити боппуруоһу тутуу салаата быһаарар. Быйыл көҥдөйө тутуллуохтаах этэ. Сайыҥҥы үлэлэр график быһыытынан бараллар. Холобур, олох-дьаһах коммунальнай хаһаайыстыба салаатыгар кэлэр кыстыкка бэлэмнэнии үлэлэрэ бара тураллар. Кыбартаалынай хочуолунай трассатын улахан диаметрдаах турбаларынан уларыта сылдьаллар, быйыл өссө түөрт кыбартыыралаах икки дьиэни көтүрүөхтээхпит. Харчыта көһүннэр эрэ ити үлэ ыытыллыаҕа. Муниципальнай дьиэлэрбитин кыһыҥҥыга бэлэмнэнэммит задвижкаларын көрүөхтээхпит. Маайыҥдаҕа кырдьаҕастарбыт сынньанар баазаларыгар сезон арылыннаҕына туох баар күүспүтүнэн уруккубут курдук көмөлөһүөхпүт. Аны быйыл эдэр ыаллар олорор дьиэ тутталларыгар туһуламмыт бырагыраамаларынан икки элбэх оҕолоох ыал дьиэ тутта сылдьаллар — Мария Федорова уонна София, Афанасий Томскайдар. Тыа хаһаайыстыбатын бырагырааматынан эмиэ икки ыал дьиэ туттуохтара — Филипп Кириллов, ветеринар идэлээх специалист Анатолий Егоров дьиэ кэргэттэрэ.

Маны тэҥэ, лааҕырдарбыт иккис сезоннарын тэрээһиннээхтик арыйан уоннуу оҕолоох үлэлии сылдьаллар. Оҕолор бөһүөлэги, биэрэги ыраастааһыҥҥа экологическай аахсыйаҕа кыттан, үлэ бөҕөтүн үлэлээтилэр.

Түөлбэлэр икки ардыларыгар граннарга кыттаннар, 4-с түөлбэлэр 300 тыһ. солкуобайы металлолом хомуйабыт диэн бырайыак оҥорон граҥҥа тигистилэр. Бүгүҥҥүттэн быраҕылла сытар тимири хомуйан саҕалаатылар. Ити “Чистая Арктика” диэн бырагырааммаҕа сөп түбэһиннэрэн кытынныбыт. Ону биир сиргэ чөмөхтөнөн, хомуйан оройуоҥҥа “Зеленый рейс” диэн бырагырааммаҕа киирсэн ол муспут, хомуйбут тимирдэрбитин куоракка ыытыахтаахпыт, быйыл сатамматаҕына эһиил тиэллэн барыаҕа.

2-с түөлбэ олохтоохторо культурнай үлэлэри ыытарга туһуламмыт бырагырааммалаах бырайыактыранан 140 тыһ. солк. ыллырар. Ити харчыбытын сылы быһа араас тэрээһиннэргэ кыттан, күрэхтэһэн миэстэлэспит түөлбэлэрбитэр Суверенитет күнүгэр бириэмийэлиэхпит, үөрүүлээх быһыыга-майгыга туттарыахпыт.

Бары билэрбит курдук дойду үрдүнэн буола турар Байыаннай дьийыыга кытта сылдьар буойуттарбытыгар анаан көмө аахсыйаларга бары көхтөөхтук кыттабыт. Нэһилиэкпит хоһуун булчуттара Аскалон Николаев, Федор Евставьев биирдии кыыл этинэн көмө оҥордулар. Ону эттээн, астаан эдэр ийэлэр, байыаннай дьайыыга сылдьар уолаттар ийэлэрэ хатаран, бастакы баһыылкалара оҥоһуллан барбыта. Бу күннэргэ эмиэ эти хатара сылдьалларын ыытыахпыт. Бу уустук кэмҥэ амарах санааларынан күүс-көмө буолалларыгар, бэйэлэрин баҕа өттүлэринэн кыттар бар дьоммутар, дьон туһугар тус кылааттарын киллэрэ сылдьалларыгар нэһилиэгим олохтоохторугар барҕа махталбын тиэрдэбин. Өрүү маннык түмсүүлээх буоллахпыттына куруук инники сылдьыахпыт диэн эрэнэбин.

 

Ити курдук, Кирбэй нэһилиэгэр кэлэр кыстыкка бэлэмнэнии үлэлэрэ ыйыллыбыт былаантан хаалбакка, график быһыытынан бара туралларын киһи истэн сэргиир. Түөлбэлэринэн үлэ өссө көдьүүстээхтик барарын туһугар сүбэни холбуохха, оҥоһуллуохтаах үлэлэри сэҥээриэххэ, бары бииргэ түмүстэххэ хотуулаах уонна кыайыылаах буолуохпут.

Читайте дальше