Өлөөҥҥө саҥа нотариус үлэлиир

Өр бириэмэҕэ Өлөөҥҥө нотариус суох буола сылдьан дьон тустаах докумуон оҥосторугар кэккэ ыарахаттары көрсө сырытта.

Соторутааҕыта дойдутугар экзаменын ситиһиилээхтик туттаран Өлөөннөөҕү нотариальнай уокурук нотариуһун дуоһунаһыгар Елена Васильевна Торговкина үлэлии кэлбитэ. Биһиги хаһыаппытыгар саҥа нотариальнай боппуруостарга боломуочуйалаах исписэлиис ыалдьыттаан үлэтин туһунан кэпсээтэ уонна хоруйдары биэрдэ.

— Үлэҥ туһунан кылгас-тык сырдатыаҥ дуо?

— 2021 сыллаахтан нотариус идэтин баһылыырга сананан, анал үөрэхтээһини бараммын, экзамен туттаран дойдубар кэлэн үлэбин саҕалаабытым төрдүс ыйым буолла. Араас наадалаах докумуон оҥоруу чааһынан дьон син кэлэр. Эрээри, сорох дьон сокуону билбэт буолан, кэккэ сыыһалары-халтылары оҥорор эбиттэр.

— Ити туһунан чуолкай-дыаҥ дуо?

— Ол курдук, холобурун ыллахха, нэһилиэстибэ уонна дьиэ докумуонун оҥорууга элбэх сыыстарыы баар буолар. Билэрбит курдук, олоххо араас күчүмэҕэйдэр үөскүүллэр, киһи үйэтэ кылгас. Инньэ гынан, киһи өллөҕүнэ 6 ый иһигэр чугас аймахтара нэһилиэстибэ ылыахтаахтар. Бу боппуруоһу дьон-сэргэ билбэккэ сыыһа өйдүүрэ, сыыһа туттара-хаптара баар дьыала. Нэһилиэктэринэн ылан көрдөххө элбэх дьиэ-уот, сирдэрэ, баран бэйэ бас билиитигэр ылбакка сылдьар түгэннэрэ бааллар, тустаах докумуона суох тураллар. Итинник дьиэлэри, нэһилиэк дьаһалтатыгар баар хаһаайыстыбаннай киниигэттэн выписка баар буоллаҕына, нотариус быһыытынан докумуоннарын сааһылааһыҥҥа көмөлөһөр. Ипотеканан ылыллыбыт дьиэ бас билиигэ оноһуллубатах буоллаҕына суут нөҥүө эрэ оноһуллар. Аны туран дьон массыына атыылаһар, эмиэ бэйэлэрин ааттарыгар көһөрбөккө өлөн хааллахтарына, эмиэ суутунан быһаарыллар. Киһи өллөҕүнэ нэһилиэстибэтэ, дьиэтэ, мала-сала, харчыта, акциялара бастакы нэһилиэдинньиктэригэр хаалар, о.э. кэргэнигэр, оҕолоругар. Кэргэнэ, оҕото суох буоллаҕына атын чугас аймахтарыгар. Итинник хомолтолоох түгэҥҥэ өлбүттээхтэр 6 ый иһигэр кэлэн нотариус-ка нэһилиэстибэни ылыы туһунан сайабылыанньа суруйуохтаахтар.  Ол сайабылыанньанан 6 ый кэнниттэн нотариус нэһилиэстибэ ылыы туоһу суругун  биэрэр. Онтон бириэмэтин көтүппүт түгэннэригэр, нэһилиэстибэни ылыы процедуратын ааспатахтарына нэһилиэстибэлээхтэр суутунан ааспыт болдьоҕу чөлүгэр түһэриини сити-һиэхтэрин сөп. Ол барыта эмиэ атын араас докумуон хомуллуутун, элбэх сыралаах үлэни, сүүрүүнү-көтүүнү ирдэһэр. Итинник бириэмэлэрин сүтэрбит дьон манна, кистээбэккэ эттэххэ, олус элбэхтэр, хастыы да сыл ааспытын кэннэ кэлэллэр.

— Ханнык түгэҥҥэ нэһилиэстибэ кэриэһэ (завещание) оруолу оонньууруй?

— Онтон, нэһилиэстибэ кэриэһин оруолун туһунан кэпсиир буоллахха, бу процедура докумуоннара эмиэ нотариус бигэргэтиитинэн барар. Дьиэни ылыы быраабын көрөр буоллахха, манна обязательные дольщики диэн өйдөбүл баар. Ол иһигэр, кэриэскэ киирбэтэхтэр эмиэ дьиэҕэ ирээттээх (долялаах) буолаллар инбэлииттэр, оҕолор, кырдьаҕастар. Холобура: билэрбит курдук, биһиги дьоммутугар үксүлэригэр саа баар. Итинник маллаах дьон оҕолоро эмиэ ирээттээх буолаллар. Нотариус оҕолорго синбиир туоһу сурук биэрэр, ону ылан баран атыылыахтарын, ол эбэтэр кимиэхэ эрэ бэлэх-тиэхтэрин сөп.

Аны, биһиги оройуоммутугар билэрбит курдук оҥорон таһаарар төрүт общиналар бааллар, олор истэригэр тэрийээччилэрэ орто дойдуттан барбыттар эмиэ элбэхтэр. Ити эмиэ барыта нэһилиэстибэ ирээтинэн чугас дьонугар хаалар. Тустаах докумуону оҥотторботохторуна, төрүт община уһуллууга барыан сөп. Өлөөҥҥө оҥотторбокко сылдьар киһи элбэх. Налоговайтан сурук кэллэҕинэ биирдэ сүүрэллэр, ол эрэн ону нотариус аҕыйах бириэмэнэн оҥорбот докумуоннара.

— Ханнык юридическай боппуруостарынан үксүн сылдьалларый?

— Элбэх киһи дьиэ-уот атыылаһыытыгар итэҕэл сурук (доверенность) докумуон оҥотторуутугар кэлэллэр, маны тэҥэ оҕону айаҥҥа илдьиигэ сөбүлэҥ (согласие), суолталаах мал-сал атыылаһыыга кэргэнниилэр сөбүлэҥнэрин оҥотторо кэлэллэр. Онуоха сэрэтиэм этэ, ханнык баҕарар юридическай докумуон оҥотторо кэлэр киһи хайаан да пас-пордаах, СНИЛС-таах, оҕо төрөөбүтүн туоһу суруктаах буолуохтаах. Докумуон сыыһа толоруллубатын туһугар ЕГРН выписката эмиэ ирдэнэр. Аны туран, дьиэ атыылыыр боппуруоска кэлэллэр. Ити эмиэ кэккэ быраабылалардаах. Ийэ хапытаалынан ылыллыбыт дьиэни атыылааһыҥҥа эпиэкэ уорганыттан хайаан да көҥүл баар буолуохтаах. Онуоха эпиэкэ уоргана бэйэтэ нотариустан ылан төрөппүккэ оҕону дьиэтэ суох хаалларбаппын диэн туоһулуур сурук (обязательство) толотторуохтаах. Оннук докумуона суох дьиэ атыыланара оҕолоох ыалга көҥүллэммэт. Ийэ хаппытаалынан атыыласпыт дьиэни атыылаан баран иккистээн ылар буоллахтарына саҥа дьиэҕэ оҕоҕо эмиэ ирээт көрөллөрө ирдэнэр. Ийэ хапытаалынан атыылаһыллыбыт дьиэҕэ, дьиэ-кэргэн бары ирээттээх буолуохтаахтар, итини тус-таах уорганнар бэрэбиэркэлииллэр.

— Нотариальнай дьайыы тарыыба хайдаҕый?

— Саха сирин үрдүнэн нотариус үлэтин тарыыба биир кэлим. Билигин федерально-региональный диэн быһаарыллыбыт тарыып үлэлиир. Манан, 1-кы группалаах имбэлииттэргэ 50 % льгота көрүллэр, 2-с групалаахтарга эмиэ 50 % госпошлинаттан көҕүрүүр. Аҕа дойду сэриитин бэтэрээннэригэр босхо. Тарыып сылын аайы үрдүү турар. Дьон куруук оҥотторор докумуоннарыгар сыаната бу курдук: көннөрү итэҕэл сурук сыаната 3500 солк.; малынан тус дьаһайыыга — 4280 солк.; автотраспорынан тус салайыыга уонна дьаһайыыга – 4180 солк.; сөбүлэҥнэр – 4500 солк.; нэһилиэстибэ кэриэһэ 2500 солк.; докумуон куоппуйата– 210 солк. (1 страницата).

— Түмүккэ туох этии-     лээххиний?

— Бу кылгастык нотариус үлэтин кэпсээтим, иһигэр киирдэххэ сүрдээх улахан хабааннаах интириэһинэй үлэ, ону барытын хаһыат нөҥүө кыайан сырдатыллыбат. Аны туран самолет бу көтөөрү турдаҕына срочно миэхэ итэҕэл сурук наада диэн кэлэллэр. Онуоха сорох түгэннэргэ сокуону үөрэтии ирдэнэр, онон эрдэттэн толкуйданан, ыксаабакка докумуон оҥотторо кэлэллэрэ буоллар диэн баҕа санаалаахпын. Ыксалга оҥоһуллубут докумуон сыыһалаах-халтылаах буолар.

Ону таһынан, нотариуска наадыйар элбэх соҕус хабааннаах дьону муһан баран нэһилиэктэр дьаһалталара командировкаҕа илдьэллэрэ буоллар үчүгэй буолуо этэ. Уонна, биир дойдулаахтарым дьиэлэрин докумуоннарын көрүннүннэр диэн этиэм этэ. Кэлэр дьон этиллибитин курдук туһааннаах докумуоннарын аҕалаллара наада, сорох дьон паспора да суох кэлэр түгэннэрэ баар буолааччы. Кыбыстыбакка кэлэн босхо консультация ылыҥ диэн ыҥырабын. Доруобай, этэҥҥэ буолуҥ!

Нотариус аадырыһа Өлөөн сэлиэннэтин, Октябрьскай уулуссатын 35 №-дээх дьиэтэ. Үлэлиир больдоҕо: бэнидиэнньик – бээтинсэ, сарсыарда 9.00 чаастан 17.00 чааска (эбиэт кэмэ 12.30-тан 14.00-гэ) диэри. Өрөбүлэ: Субуота, баскыһыанньа.